Türkçe
Deyimler Konu Anlatımı
Örnek
Aldığı her işi yüzüne gözüne bulaştırır.
cümlesinde “yüzüne gözüne bulaştırmak” deyimdir ve “becermemek” anlamına gelir. Bu eylemin ne yüzle ne de gözle bir alakası yoktur.
- Deyimler kalıplaşmış sözlerdir. Bu nedenle deyimde kullanılan sözcüklerin yerine eş anlamlıları da dahil olmak üzere başka sözcükler getirilemez. Aksi halde anlatım bozukluğu söz konusu olur.
Örnek
» Bu sıralar başında yeller esiyor.deyiminde geçen “başında yeller esmek” deyimini “başında rüzgarlar esiyor” ya da “kafasında yeller esiyor” şeklinde söyleyemeyiz.
» Ocağına incir ağacı dikmek
deyiminde geçen “incir ağacı” yerine “ocağına çam ağacı dikmek” şeklinde söyleyemeyiz.
- Deyimlerde sözcüklerin yerleri değiştirilemez. Ancak, deyimin anlamını, ana yapısını korumak koşuluyla deyimdeki sözcüklerin yerleri değiştirilebilir.
Örnek
Ateş sardı bacayı deyimini Ateş sardı bacayı çoktan şeklinde yazabiliriz.- Deyimler genellikle mecaz anlamlıdır.
Örnek
» Çantada keklik» Abayı yakmak
» Kulağı delik
- Bazı deyimler gerçek anlamlı olabilir.
Örnek
» İyi gün dostu» Dosta düşmana karşı
» Özrü kabahatinden büyük
- Deyimler cümle biçiminde de olabilir.
Örnek
» Kulakları çınlasın.» Atı alan Üsküdar’ı geçti.
