Paragrafta Yapı Konu Anlatımı

Örnek

» Eleştirmen hiçbir zaman nesnel bir tutum içinde olamaz.

» Özgün yapıtlar, dünya döndüğü sürece varlığını sürdürür.

Yukarıdaki cümleleri incelediğimizde kendilerinden önce hiçbir açıklamaya gerek duyulmadığı görüyoruz. Ayrıca bu cümlelerde bağlayıcı sözler, örnekler ve ayrıntılar bulunmadığından bu cümlelere “giriş cümlesi” diyebiliriz.

Örnek Soru

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?

A) Bunun için yazar ve şairlerin iç dünyaları sıradan insanınkinden genellikle daha zengindir.
B) Birçok bilim adamı, çeşitli bilimsel dergilerde bu konuyla ilgili makaleler yayımlamıştır.
C) Öteki açıdan bakacak olursak sanat her dönemde farklı sınıfların beğenisini oluşturacak
D) Halbuki, düşünen insanlar, bir çok konuda iç çatışmalar yaşayarak mutsuz olurlar.
E) Dili iyi kullanmak, yazar ve şairlerin üzerinde en çok durmaları gereken konulardan biridir.

Çözüm: Giriş cümleleri kendinden önce bir cümleyle bağlantılı olamaz. A’daki “bunun için”; B’deki “bu konuyla ilgili”; C’deki “öteki açıdan bakacak olursak” D’deki “halbuki” ifadeleri bir önceki cümleye gönderme yapar. Giriş cümleleri genellikle konunun ne olduğunu bildiren cümlelerdir. E seçeneğindeki cümle ise kendinden önce bir cümle bulunmayan ve konunun ne olduğunu bildiren bir cümle olduğundan doğru cevap E’dir.

Örnek

» Bu yüzden sanatçılar topluma hiçbir zaman sırt çevirmemelidir.

» Oysa bütün şairler yaşamak istediklerini kaleme almıştır.

Yukarıdaki cümleleri incelediğimizde dil ve anlam ola­rak kendilerinden önce gelen cümlelere “Bu yüzden” ve “Oysa” gibi bağlayıcı sözlerle bağlı olduğunu gö­rüyoruz. Dolayısıyla bu cümlelere “sonuç cümlesi” di­yebiliriz.

Örnek Soru (2003 -ÖSS)

…..Ozanlar da yazarlar da yaşantı işçisidir bir bakıma. Gerçek yaşamdan, nesnel dünyadan kazandıkları yaşantıyı yeniden üretirler. Bu yeniden üretme ya da yaratma süreci içinde estetik bir tat katarlar ona; coşku ve düşünceyle beslenen bir özle yoğururlar onu. Yoğurdukları özü, okura ulaştıracak uygun yollar, uygun biçimler ararlar. Şiir, öykü, roman, oyun gibi türlere özgü yasaların içinde yeni konumlar kazandırırlar ya­şantıya.

Bu parçanın başına, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Yazınsal yaratının gücü, okurda düşünsel bir değişme yaratmasına bağlıdır
B) Okur, romanda, şiirde ya da öyküde karşılaş­tığı yaşamı, düş dünyasında değiştirerek ge­liştirir.
C) Kimi sanatçılara göre yazınsal yapıtlar, oku­run yaşamı algılama gücünü artırmalıdır
D) Gerçekte türü ne olursa olsun, her yazınsal yaratının malzemesi yaşantıdır.
E) Şiirler, romanlar, öyküler okurun yüreğinde yeni duygular uyandırmayı amaçlar.

Çözüm: Parçada ozanların ve yazarların ger­çek yaşamdan aldıklarını birtakım aşamalardan geçirdikten sonra değişik yazın türlerine dönüş­türdükleri anlatılıyor. Dolayısıyla türü ne olursa olsun her yazınsal yapıtın temelinde yaşam var­dır. Zaten parçanın ilk cümlesinde ozan ve ya­zarların “yaşantı işçisi” olarak tanımlanması D seçeneğindeki “her yazınsal yaratının malzeme­si yaşantıdır” düşüncesiyle bire bir örtüşmekte­dir. Cevap D seçeneğidir.

Örnek Soru (2010 YGS)

(I) Komik kavramıyla ilişkili olan mizah ve hiciv, yöntemleri, amaçları, konuları bakımından birbi­rinden ayrılmaktadır. (II) Toplumdaki veya insan­daki sıra dışı olduğu için gülünç bulunan şeyleri güzelleştirerek komik göstermek sanat yoluyla olur. (III) Düzeltilebilir kusurları ele alan mizahın amacı, bunları abartarak sergilemektir. (IV) Komik olan şeye karşı hoşgörülüdür, eğlendirirken top­lumsal aksaklıkları fark ettirmeye çalışır. (V) Oysa hiciv yermeye yönelik bir saldırı biçimidir, komik olan kusuru ortadan kaldırmayı amaçlar, bağışla­yıcı değildir. (VI) Hedef aldığı kişiyi toplum içinde küçük düşürmek için, dilin sağladığı bütün olanaklardan yararlanır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han­gisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) II.
B) III.
C) IV.
D) V.
E) VI.

Çözüm: Açıklama: Parçanın I. cümlesinde “mizah” ile “hiciv”in farklı olduğundan söz edilmiş; bu fark­lılık III, IV, V ve VI. cümlelerde nedenleriyle açık­lanmıştır. II. cümle farklı bir konudan söz ettiği için, düşüncenin akışını bozmaktadır. Cevap A seçeneğidir.

Örnek Soru (2010 YGS)

(I) Bir zamanlar geceleri oturur, anılarımı, izle­nimlerimi küçük defterlere yazardım. (II) Sonra nasıl oldu bilmem, ne o küçük defterler kaldı ne de bende o sayfalara bir şeyler karalama isteği. (III) Belki de yaşamın bin bir türlü zorluğu bana bu gündelik eğlenceyi unutturdu. (IV) Yıllardan beri çeşitli günlükler okuyorum: Gide’in, Gre­en’in … (V) Alfred de Vigny’nin “Bir Şairin Günlü­ğü”nü de dilimize çevirdim. (VI) Günlük türüne karşı duyduğum yakınlık, Salah Birsel’in “Gün­lük”ünü okuduktan sonra daha da arttı.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?

A)II.
B)III.
C)IV.
D)V.
E)VI.

Çözüm: Parçanın ilk üç cümlesinde yazar, yazdığı günlüklerden ve daha sonra bu gündelik eğlenceyi unuttuğundan söz etmektedir. IV. cümleden itibaren ise çeşitli yazarlardan okudu­ğu ve çevirdiği günlüklerden söz ettiği için ikinci paragrafın IV. cümleyle başlaması uygun olur. Cevap C seçeneğidir.

Örnek

Aşağıdaki paragrafı okuduktan sonra yukarıdaki bilgiler ışı­ğında paragrafın hangi soruya karşılık olarak yazıldığını bulmaya çalışalım.

Her şeyden önce ödül, sanatçıyı motive eder. Son­ra maddi olarak da sanatçıyı rahatlatır. Ayrıca sa­natçının sanat dünyasında adının duyulmasına da katkıda bulunur. Bunun gibi, ödülün bir sanatçı üzerinde daha birçok yararı vardır.

Paragrafı okuduğumuzda, parçada ödülün sanatçıya sağladığı yararlardan söz edildiği daha ilk cümleden anlaşılıyor. Dolayısıyla bu paragraf “Sizce ödülün bir sanatçı üzerinde ne gibi yararları vardır?” sorusu üzerine yazılmıştır diyebiliriz.