Edatlar (İlgeçler) Konu Anlatımı | Edat Nedir, İlgeç Nedir | Edat Örnekleri

Edat Nedir?

Tek başına bir anlamı olmayan, cümle içinde sözcük­ler veya söz öbekleri arasında çeşitli anlam ilgisi ku­ran ve cümleye değişik anlamlar katan sözcüklerdir. Başlıca edatlar şunlardır:

gibi, sanki, göre, kadar, için, ile, yalnız, ancak, sade, sadece, tek, bir, üzere, denli, değil, -e doğ­
ru, -e karşı, -e karşın, -e rağmen, -e değin, -e dek, -den dolayı, -den başka …

Şimdi bu edatları örnekleriyle beraber inceleyelim.

Edat Konu Anlatımı ve Edat Örnekleri

Gibi

• Dev bir testere gibi sıradağlar. (benzerlik)
• Arabadan indiği gibi koştu. (tezlik)
• Sami’yle yedi gibi buluşacaktık. (civarında)
• Herkesin anlayabileceği gibi anlat. (biçimde)
• Akşam yağmur yağacak gibi. (tahmin, olasılık)

Sanki

• Sanki bir hayaletti bulutlar. (benzerlik)
• Sanki bizimle gelecek de! (inanmama)
• Hava açacak sanki. (tahmin, olasılık)

Göre

• Bana göre sen haksızsın. (görecelik)
• Burası İzmir’e göre daha güzel. (karşılaştırma)
• Ayağını yorganına göre uzat. (uygunluk)

Kadar

• Yarına kadar ödevimi bitirmeliyim. (zaman, süre)
• Parmak kadar çocuktun sen. (benzerlik)
• Dün yüz kadar soru çözdüm. (yaklaşık)
• Roman, şiir kadar tat vermez bana. (karşılaştırma)
• Oraları görmüş kadar oldum. (yaklaşma)
• Aslan kadar kuvvetli bir çocuk. (derece, ölçü)

İçin

• Biraz dinlenmek için eve gitti. (amaç)
• Onun için çok çalışkan diyorlar. (hakkında)
• Eylül onun için hüzün demekti. (görecelik)
• Hastalandığım için dün gelemedim. (neden-sonuç)
• Hediyeyi annem için aldım. (aitlik)
• Bu eşyalar için kaç para verdin? (karşılığında)
• Vatan için canımız feda olsun. (uğruna, yoluna)
• Birkaç gün için Bursa’ya gitmiş. (süreyle, zaman)

Üzere

• Akşama gelmek üzere gidebilirsin. (şartıyla)
• Ders çalışmak üzere yurda gitmiş. (amacıyla)
• Kararlaştırdığımız üzere çalışırız. (şekilde, tarzda)
• Güneş batmak üzere. (zaman, yakın)

Doğru

• İhtiyar, şu tarafa doğru gitti. (yön)
• Sabaha doğru yağmur başladı. (zaman)

Karşı

• Rüzgara karşı yürüyorduk. (yön)
• Babam sabaha karşı gelecek. (zaman)

-den başka

• Senden başka herkes pikniğe geldi. (dışında)

İle (-le, -la)
Yerine “ve” getirilemiyorsa ilgeç, getirilebiliyorsa bağ­laç olur.

• Yarın gemiyle gidecekler. (araç)
• Tavanı fırçayla boyadı. (gereç)
• Körle yatan şaşı kalkar. (birliktelik)
• Araba hızla uzaklaştı. (durum)
• Köprü şiddetli yağmurla yıkıldı. (etkisiyle)
• Evlerin yıkılmasıyla yollar kapandı. (neden-sonuç)

Yalnız
Yerine, “sade, sadece, tek, bir” sözcükleri getirilebili­yorsa edat olur. Bunun yanında “sade, sadece, tek, bir” sözcükleri “yalnız” anlamında kullanıldığında da edat olur.

• Ben bu dünyada yalnız seni sevdim. (sadece)
• Yalnız benim için bak yeşil yeşil. (sadece)
• Sen sade beni dinle. (yalnız)
• Ben sadece konuşmak istemiştim. (yalnız)
• Doğum günüme bir sen gelmemiştin. (yalnız)
• Tek sen misin ayrılan? (yalnız)
• Eğer “yalnız” sözcüğü yerine “ama” getirilebiliyorsa bağlaç olur. Örneğin: Seni dün çok aradım; yalnız sana ulaşamadım. (yalnız = ama) (bağlaç)

Ancak
“Sadece, olsa olsa, en çok” anlamlarında kullanıldı­ğında edat olur. Yerine “fakat” getirilebiliyorsa bağlaç olur.

• Bu soruyu ancak öğretmen çözebilir. (sadece)
• Bu eski ev ancak on beş milyar eder. (en çok)
• Çok çalışmıştı; ancak kazanamadı. (ancak = fakat) (bağlaç)

Rağmen, Karşın, Denli, Değil, Dolayı

• Uyarmama rağmen yavaşlamadı. (tersine olarak)
• Servetine karşın mütevazı yaşardı. (tersine olarak)
• Dönünceye değin buradan ayrılma. (zaman)
• Tatilde, sabahlara dek uyumadık. (zaman)
• Bu denli üzüleceğini bilmiyordum. (derece)
• Hava çok soğuk değil. (olumsuzluk)
• Kardan dolayı okullar tatil edildi. (neden-sonuç)