Paragrafta Anlatım Teknikleri (Biçimleri) Konu Anlatımı
Paragrafta Anlatım Teknikleri
Paragrafta yazarın, anlatacaklarını ortaya koyma biçimidir. Paragrafın yazarı anlatacağı konuya göre bu yöntemlerden birini seçer ve paragrafını oluşturur. Anlatım teknikleri dörde ayrılır:
Betimleme
Varlıkların niteleyici özellikleriyle anlatıldığı yazılardır. Başka bir söyleyişle, sözcüklerle resim yapmaktır. Başta görme duyusu olmak üzere bütün duyulardan yararlanılır. Bu yüzden betimlemelerde görsellik ön plandadır. Betimleme tekniğiyle oluşturulmuş paragraflarda bir durağanlık söz konusudur. Paragrafı okuduğumuzda gözümüzde bir tablo canlanır. Betimlemelerde varlıkların dış görünüşleri de iç dünyalarına ait özellikleri de anlatılabilir. Buna göre betimlemeler ikiye ayrılır:
A) Fiziksel Betimleme: Varlıkların dış görünüşlerine ait özelliklerinin anlatıldığı yazılardır.
B) Ruhsal Betimleme: Varlıkların iç dünyalarına ait özelliklerinin anlatıldığı yazılardır.
Örnek
Bursa’yı arkada bırakıp ovalara daldık. Ağaçlar yarı çiçek, yarı yaprak en güzel çağında … Ekin tarlaları göz alabildiğince yeşil … Sekiz on kilometrede bir çeşme … Her yer sulak. Toprağı azıcık eşseniz su fışkırıyor. Hoşa gitmeyen tek şey yok. Uzaktaki dağlar, köyler, koyunlar, kuzular, ne varsa hepsi çok güzel ve tertemiz.Bu parçanın bütününde doğa, niteleyici sözcükler yardımıyla tablolaştırılmaya çalışıldığından bu parçanın anlatım tekniği olarak betimleme kullanılmıştır.
Açık mavi gökyüzüne doğru mor dağlar yükseliyor. Mor dağların eteğinde kırmızı kiremitli bir ev var, evin duvarlarına sarmaşıklar tırmanmış. Bacasından döne döne mavi dumanlar yükseliyor. Çevresine yeşil ağaçlar yayılmış. Ağaçların arasında bir incecik yol kıvrılıyor. Yolun biraz ötesinden bir dere geçiyor. Dağların ardında güneş doğuyor. Güneşe doğru irili ufaklı bir kuş sürüsü uçuyor.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Betimleme
B) Açıklama
C) Öyküleme
D) Tartışma
E) Örneklendirme
Çözüm: Parçanın anlatım biçimi incelendiğinde; okuyucunun gözünde canlandırılmak istenen bir yer anlatılmaktadır. Bundan dolayı parçanın anlatımında “Betimleme” ağır basmaktadır. Dolayısıyla doğru Cevap A şeçeneğidir.
Öyküleme
Kısaca olay anlatımına dayanır. Belirli bir yerde, belirli bir zaman dilimi içinde, kahramanların hareketlenmesiyle ortaya çıkan olayın anlatımıdır. Dolaysıyla, varlıklar hareket halinde verilir. Bir anlatıcı vardır. Anlatıcı olayı genellikle geçmiş zaman kipiyle (-di – miş) anlatır. Paragrafı okuduğumuzda, olay gözümüzün önünden bir film şeridi gibi geçer.
Örnek
Soğuk bir kış günü karanfil almak için çiçekçi dükkanına girdim. İçerisi çiçek bahçesini andırıyordu. Çiçeklerin baş döndürücü bir kokusu vardı. Satıcıdan, bir buket karanfil aldım ve hemen dışarı çıktım. Vakit geç olmadan eve ulaşmak istiyordum. Hemen bir taksiye bindim, evin yolunu tuttum. Annem, kendisine aldığım bu güzel karanfilleri görünce, kim bilir ne çok şaşıracak!Bu parçada bir olay (çiçek almak için çiçekçiye gidip taksiyle eve dönmek), yer (çiçekçi dükkanı), kişi (ben) ve zamana (soğuk bir kış günü) bağlı olarak anlatıldığından parçanın anlatım tekniği olarak öyküleme kullanılmıştır.
Köyün yola bakan evlerinin önünde, eriyen karın altından çıkan toprak buğulana buğulana nemini kaybetmeye, kurumaya yüz tutmaktaydı. Toprak kirden, pastan arınmış; sünger gibi yumuşamıştı. Etrafta duman kokusu vardı. Toprak çözülüp suyu emmeye, emdikçe kabarıp şişmeye, gövdesini yumuşatmaya hazırlanıyordu. Köyün çamurlu sokaklarında düşe kalka ilerlemeye çalışıyordu çocuklar. Ufukta baharın habercisi leylekler görülüyordu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin verilenlerden hangilerinden yararlanılmıştır?
A) Açıklama – öyküleme
B) Tartışma – benzetme
C) Tartışma – örneklendirme
D) Açıklama – betimleme
E) Öyküleme – betimleme
Çözüm: Parçanın anlatımı incelendiğinde; okuyucunun zihninde canlandırılmak istenen nesnelerin yanı sıra anlatılanlar olaylaştırılmıştır. Bundan dolayı cevap “Öyküleme – betimleme” yani E seçeneği olmalıdır.
Açıklama
Bilgilendirmek ve öğretmek amacıyla yazılan yazılardır. Genellikle eğitici ve öğretici yazılarda kullanılan bir anlatım tekniğidir. Bu tür yazılarda bilgilendirme amacı güdüldüğünden yorum içeren ifadelere pek yer verilmez. Sade bir dil kullanılır.
Örnek
Servet-i Fünun dönemi romancılarındandır Halit Ziya. İlk ve orta tahsilini İstanbul’da yapar. Daha sonra babasıyla İzmir’e gider. Orada yabancı bir okulda tahsilini tamamlar. Arkadaşlarıyla Nevruz ve Hizmet gazetelerini çıkarır. Öğretmenlik ve memurluk yapar. 1893’te İstanbul’a döner. 1896’da Servet-i Fünun topluluğuna katılır.Bu parçada Halit Ziya’nın yaşamıyla ilgili bilgiler verildiğinden açıklama tekniğine başvurulmuştur.
Konferans, önceden belirlenmiş herhangi bir konuda belirli bir topluluğa yapılan konuşmadır. Konferansın konusu konuşmacıya bırakıldığı gibi konferans verdiren kişi veya topluluk tarafından da belirlenebilir. Eğer konu konuşmacıya bırakılmış ise o zaman konferansçı kendisinin iyi bildiği ve hitap edeceği topluluğu birinci derecede ilgilendiren bir konu seçmelidir. Orneğin toplumun ilgilendiği, aktüel olan çeşitli yurt ve dünya olayları konferans konusu olabilir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Öyküleme
B) Açıklama
C) Tanık Gösterme
D) Betimleme
E) Karşılaştırma
Çözüm: Örnek olarak verilen parçada konferans hakkında bilgi verilmiştir. Diğer bir ifade ile konferansın ne olduğu açıklanmıştır. Dolayısı ile doğru cevap B seçeneği olmalıdır.
Tartışma
Ortaya atılan bir düşüncenin doğruluğunun kanıtlanmya çalışıldığı yazılardır. Bu tür yazılarda yazar karşısındakiyle konuşuyormuş gibi bir tavır takınır. Yazar, paragrafın başında eleştireceği yani katılmadığı düşünceyi açıkladıktan sonra kendi düşüncesinin doğruluğunu kanıtlamaya çalışır.
Örnek
Sanatçı, eserini sanat için oluşturmalıdır, diyorlar. Sanatçı; toplumu, insanları anlatmıyorsa, beni ilgilendirmez onun yazdığı eserler. Ben, bir sanat eserinde insanın yaşayabileceği sevinçleri, hüzünleri, acıları görmeliyim ki o esere ilgi duyayım. İnsan kokmayan bir eser benden uzak olsun.Bu parçada sanat eserinin sanat için değil de insan için oluşturulmasının gerektiği tartışma tekniğiyle ortaya konmuştur. Sonuç olarak sanat eserinin insan için oluşturulması düşüncesine varılmıştır.
Bazı şairler, düzyazının anlatım gücünün bir yerde tükendiğine; ama şiirin anlatım gücünün hiç tükenmediğine inandıklarından, “Şiir, düzyazının bittiği yerde başlar.” deyip çıkarlar işin içinden. Düzyazının bir yerde gücünün tükendiğini nereden çıkarırlar, bilinmez. Bana kalırsa değişik anlatım türleri vardır, şiir de sadece bunlardan biridir. Şiirin dile getirdiğini bir roman, bir öykü hatta bir resim bile dile getirebilir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Açıklama
B) Öyküleme
C) Benzetme
D) Tartışma
E) Betimleme
Çözüm: Parçanın anlatım tarzı incelendiğinde; yazar öncelikle yakındığı konudaya, ardından kendi görüşlerine yer vermiştir. Bundan dolayı doğru cevap “Tartışma” yani D seçeneği olmalıdır.
Keşke maddeler halinde veya daha kısa ve ezberlenebilmesi kolay olsaydı
Ezberlemek kötü bir fikir bol bol soru çöz konu zaten hafızana kazınır ve bu sayfayı not al ilk testini notlara bakarak çöz 2. Testinde zorlanınca notlarından faydalan diğer testlerde ihtiyacın kalmadan notsuz çöz kavradığını fark edeceksin
Çok yardımcı oldunuz teşekkür ederim☺
tşk:)