İkileme Nedir?
İki sözcüğün bir araya gelerek kendi anlamlarından az çok farklı bir anlam verecek biçimde kalıplaşmalarına ikileme denir. İkilemeler anlamı pekiştirmek, güçlendirmek, anlatımı daha çekici hale getirmek için ay sözcüğün, eş, yakın, karşıt anlamlı veya sesleri birbirini çağrıştıran sözcüklerin yan yana kullanılmasıyla oluşturulur. İkilemeler yapılışına göre değişik özellikler gösterir. Bunları şu şekilde gruplandırabiliriz.
İkilemelerin Oluşum Şekilleri
1- Aynı Sözcüğün Tekrarıyla Yapılan İkilemeler:
Aynı sözcük iki defa tekrarlanarak ikileme oluşturulur.Bu tür ikilemeler daha çok sözcüğün anlamını kuvvetlendirmek amacıyla yapılır.
Örnek
- Her tarafı sarı sarı yapraklar kaplamıştı.
- Kapı kapı dolaşıp, elindeki eşyaları satmaya çalışıyordu.
- Çocuklar koşa koşa sınıflarından çıktılar.
2- Eş Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Eş anlamlı sözcükler bir araya gelerek yeni bir anlam verebilir.
Örnek
Bitmez tükenmez, yana yakıla, akıllı uslu, ses seda, kılık kıyafet, kul köle
ikilemeleri eş anlamlı sözcüklerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuştur.
3- Yakın Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Anlamca birbirine yakın sözcükler bir araya gelerek yeni bir anlam verebilir.
Örnek
- Düğüne konu komşu davet edildi.
- Yalan yanlış sözlerle beni oyalama.
- Ağlaya sızlaya odadan çıktı yaşlı kadın.”
4- Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Anlamca birbirine karşıt sözcükler bir araya gelerek kendi anlamlarından farklı bir anlam verebilir.
Örnek
- Aşağı yukarı iki saattir yoldayız.
- İleri geri konuşup da canımı sıkma.
- Elindeki irili ufaklı taşları denize attı.
5- Biri Anlamlı, Diğeri Anlamsız Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Anlamlı bir sözün yanına o söze sesleri benzeyen anlamsız bir sözcük getirilerek ikileme yapılabilir. Bu tür ikilemelerin anlamsız olan sözcüğü bazen ilk sözcüğünün başına “m” sesi getirilerek yapılır.
Örnek
- Ufak tefek bir adam kapıyı açtı.
- Yorgun argın, evin yolunu tuttu.
- Bu sorunu para mara çözemez.
6- Her İkisi de Anlamsız Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Kendi başına anlamı olmayan sözcükler bir araya gelerek anlamlı bir söz öbeği oluşturabilir.
Örnek
- Eften püften sebepler bulup okula gitmedi.
- Abur cubur yemekten midesi bozulmuş.
- Adam fosur fosur sigara içiyor odada.
7- Yansıma Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:
Yansıma sözcükler bir araya gelerek ikileme oluşturabilir.
Örnek
- Su şırıl şırıl akıyordu.
- Çocuklar kıs kıs gülmekteydiler.
8- M Harfi Eklenerek Oluşturulan İkilemeler:
Örnek
» Ev mev, şaka maka, para mara, kitap mitap, ders mers, iş miş…
Bu İçeriğe Emoji İle Tepki Ver
Yorum Yap
Yorumlar 0