Meddah Nedir? Meddahın Özellikleri Nelerdir?

Meddah Nedir?

Meddah, halkı, masal söyleyip, çeşitli taklitler yapıp eğlendiren sanatçıya denirdi.

Geleneksel Türk tiyatrosunun bir türü olan meddah­lık, Türk halk zekasının ve halkın, hikayeleri karikatü­rize ederek anlatma yeteneğinin ürünüdür. Yüzyıllar boyunca Türk halkı arasında büyük ilgi görmüştür. Bir sözlü tiyatro ürünü olan meddahlık için, tek kişilik tiyatro, diyebiliriz. Meddah, tiyatronun bütün kişilerini kendinde birleştiren bir aktördür. Yüksekçe bir yerde, bir hikayeyi başından sonuna kadar kişileri şivelerine göre konuşturarak anlatır. Meddah, gösteri sırasında elinde bir baston veya asa, omzunda büyük bir mendil bulundurur. Bu tiyatronun her şeyi meddah denilen o tek kişinin zekasına, bilgisine, söz söyleme­deki hünerine bağlıdır. Meddahların çoğu şu klasik­leşmiş beyitle hikayelerine başlar:

Meddah dinlemek, yirminci yüzyılın başına kadar. halkın rağbet ettiği bir eğlence idi. Meddahlığı sanat edinmiş, şöhret kazanmış, hikayeleri hala söylenen ünlü meddahlar vardır . Gerçek meddahlık sanatı çok zordur . Bir meddahın , çok kuvvetli hafızası olması, her türlü şive taklidi yapabilmesi ve en önemlisi halk psikolojisini bilmesi gereklidir.

Meddahlık, kendi kendine doğmuş bir sanattır. Elimizde, Onbeşinci yüzyıldan önceki meddahlara ait bilgi yoktur. Meddahlıktan ilk defa bahseden eser Tacüttevarih’tir. Fatih Sultan Mehmet’in sarayında da Mustafa. Balaban ve ömer isimli üç meddahın taklitli hikayeler anlattığını biliyoruz.

Meddahın Özellikleri

• Canlandırma ve benzetme ögelerinden yararlanarak öykü oluşturma sanatıdır.
• Tek kişilik oyundur.
• Dekor ve sahne yoktur. Sadece baston, mendil ve iskemle kullanılır.
• Meddah anlattığı öykünün konusuyla ilişkili olarak çeşitli etnik gruptan kişi­lerin, hayvanların doğa olaylarının taklidini yapar. Taklit yapan kişiye mukallit de denir.
• Meddah oyununda yer ve zaman sınırlaması yoktur.
• Meddah anlatısını günlük yaşamdaki olaylar oluşturur.
• Meddah öykülerini doğaçlama anlatır. Yazılı bir metne bağlı kalınmadığı için meddah oyunları günümüzde bölük pörçüktür.
• Meddah oyunun sonunda “kıssadan hisse” verir.
• Ayrıca meddahlar seyircinin ilgisini taze tut­mak amacıyla oyunlarını çeşitli bilmecelerle süsler.

Ünlü Meddahlar: Tıfli Ahmet Çelebi, Kız Ahmed, Aşki, Sururi, Kör Hasan, Harman Danası, Hacı Kıssahan, Meddah Eğlence, Çokyedi Reis, Münir Özkul, Erol Günaydın
 
» Diğer geleneksel türler hakkında bilgi almak için Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
 
» Önerilen: Tiyatro Nedir?
» Önerilen: Göstermeye Bağlı Metinler
» Önerilen: Sanatsal Metinler