İklim Kuşakları ve Özellikleri
İklim Kuşakları
Yeryüzünde güneş ışınlarının düşme açısına göre matematik iklim kuşakları, güneş ışınlarının düşme açısı, kara ve denizlerin dağılışı ile okyanus akıntılarının etkisiyle de sıcaklık kuşakları oluşmuştur. Örneğin; güneş ışınlarının dik açıyla geldiği bölge tropikal kuşağı oluştururken, yıllık ortalama sıcaklığı 20° C nin üstünde olan bölge sıcak kuşağı oluşturmaktadır.
Matematik iklim Kuşakları
Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğine bağlı olarak Güneş ışınlarının yere düşme açısı yıl boyunca değişir. Buna göre belirlenen iklim kuşaklarına matematik iklim kuşakları denir.
Matematik iklim kuşaklarının sınırlarını eksen eğikliği belirlediği için sınırları dönencelerden ve kutup dairelerinden geçer. Güneş ışınları dönenceler arasına dik gelir. Kutuplara doğru gidildikçe yatıklaşır. Bundan dolayı yeryüzüne güneş enerjisi farklı olarak dağılır. Bunun sonucunda matematik iklim kuşakları belirlenmiştir.
- Güneş ışınları dönencelere yılda bir kez, dönenceler arasına ise yılda iki kez dik açıyla düşer. Yengeç ve Oğlak dönenceleri arasında kalan bölgeye tropikal kuşak denir.
- Kuzey ve Güney Yarım Küre’de dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan bölgeye orta kuşak denir. Bu kuşağa Güneş ışınları dik açıyla düşmez. Bu kuşakta dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
- Kutup daireleri ile kutup noktaları arasında kalan bölgeye de kutup kuşağı denir. Güneş ışınlarının en dar açıyla düştüğü kuşaktır.
Sıcaklık Kuşakları
Sıcaklık kuşaklarının oluşmasındaki başlıca etkenler; Yer’in şekli, kara ve denizlerin dağılışı, sıcak ve soğuk su akıntıları ile genel hava dolaşımıdır. Sıcaklık kuşaklarının oluşmasında temel etken Dünya’nın şeklidir. Bu kuşakların sınırlarını, matematik iklim kuşaklarında olduğu gibi kesin sınırlarla belirlemek mümkün değildir. Ayrıca bu sınırlar iki yarım kürede de eşit değildir. Kuzey Yarım Küre’de sıcak ve ılıman kuşak, Güney Yarım Küre’de ise soğuk kuşak daha geniştir. Bu durumun en önemli nedeni kara ve denizlerin yarım kürelerdeki dağılışının farklı olmasıdır.
Sıcak Kuşak
Dünya üzerinde yıllık ortalama sıcaklığı 20 °C ve üzerinde olan yerleri kapsar. Yıl içinde sıcaklık değişimi fazla değildir. Kuzey Yarımküre’de karalar fazla olduğu için sıcak kuşağın alanı Güney Yarımküre’ye göre daha geniştir.
llıman Kuşak
Dört mevsimin belirgin olduğu yıllık sıcaklık ortalaması 20 °C ile 0 °C arasında kalan yerleri kapsar. Karaların fazla olması nedeniyle Kuzey Yarımküre’de daha geniş alan kaplar.
Soğuk Kuşak
Ortalama sıcaklığı 0 °C nin altında olduğu yerleri kapsar. Bu kuşak denizlerin Güney Yarımküre’de fazla olması ve güney kutup bölgesinin karalarla kaplı olması nedeniyle Güney Yarımküre’de daha geniştir.