YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Türk Dili ve Edebiyatı

Efsanelerin Diğer Türlerle İlişkisi

Efsanenin Diğer Türlerle İlişkisi

Efsaneler sözlü gelenek içinde dilden dile aktarıldığı için diğer anlatılarla özellikle de sözlü anlatılarla çeşitli benzerlikler ve farklılıklar gösterebilir. Efsaneler diğer anlatı türlerinden en fazla mit, masal, destan ve halk hikâyesi ile ilişkilidir. 
 

Efsane-Mit İlişkisi

  • Efsaneler mitlerin modernleşmiş şekli olarak kabul edilir. Öyleyse efsanedeki olayların geçtiği zaman, mittekilerin zamanına göre daha yakın bir geçmişe aittir.
  • Mitlerdeki olayların geçtiği dünya çok eski, bilinmeyen, mitolojik bir dünyadır. Oysa efsaneninki bilinen, bizim dünyamızdır.
  • Mitler her zaman bir kutsallık taşır. Oysa bu özellik efsanelerin tümünü kapsamaz. Bu, daha çok dini konulu efsaneler için geçerlidir.
  • Mitlerde tanrılar ve yarı tanrılar olduğu halde efsanelerde tarihi ve yarı tarihi kahramanlar vardır. Görüldüğü gibi, mitlerdeki tanrıların yerini (her ne kadar o tanrılar pek çok insani özellikler taşıyor olsalar da) efsanelerde insanlar almıştır.

 

Efsane-Masal İlişkisi

  • Efsane, anlatıcılar ve dinleyiciler tarafından çoğunlukla gerçek olarak kabul edildiği halde; masal, her durumda hayal ürünü olarak kabul edilir.
  • Masalların belirli bir yere, tarihe, kişiye dayandığı söylenemez. Efsanelerde ise belirli bir olay, yer ve kişiler söz konusudur.
  • Masaldaki olaylar, hep hayali bir yerde ve belirsiz bir zamanda geçer; çoğunlukla da olağanüstü kişiler üzerine kurulur. Efsanelerde ise olayların geçtiği yer bellidir ve tarihi kahramanlar söz konusudur.
  • Kutsal-dini efsaneler olduğu halde masalların hiçbirinde dini ve kutsal unsurlardan söz edilemez.
  • Masal evrensel iletiler ve temalar üzerine kurulur. Oysa efsane daha milli ve yerli unsurlar taşır.
  • Masallar, anonim olma, ortak motiflere yer verme (ak sakallı ihtiyar, konuşan hayvan, şekil değiştirme), nesir şeklinde ifade edilme gibi ortak özelliklere de sahiptir.

 

Efsane-Destan İlişkisi

  • Efsane ve destandaki olaylar gerçek olarak kabul edilir. Destandaki olaylar tarihte yer aldığı halde bu zaman belirlemesi efsaneler için her zaman söz konusu değildir.
  • Her ikisinde de yer alan olaylar günümüz dünyasında geçer.
  • Efsaneler aynı gelenekleri ve görenekleri paylaşan toplulukların ürünüyken destanlar, çoğunlukla ulusaldır.
  • Efsanelerin bazılarında “kutsiyet – kutsallık” söz konusuyken destanlarda kutsallık söz konusu değildir. Destanlar milli özellik gösteren anlatılardır.

 

Efsane-Halk Hikayesi İlişkisi

  • Halk hikayeleri, özetlenerek ve içindeki manzum bölümler zamanla unutularak efsane özelliği kazanır. Yani bazı halk hikayeleri zamanla efsaneleşmiştir.
  • Halk hikayelerindeki bazı kahramanlara efsanelerde de rastlanmaktadır. Halk tarafından benimsenen, sevilen halk hikayesi kahramanları etrafında çeşitli efsaneler oluşmuştur.
  • Halk hikayelerinde de az da olsa olağanüstülük söz konusudur.
  • Hem halk hikayeleri hem de efsaneler sözlü gelenekte dilden dile yayılan ürünlerdir. Anonim olan bu ürünlerde kültüre, inançlara, gelenek ve göreneklere ait birçok unsur bulunur.

 
» Efsane Nedir?
» Efsane Örnekleri

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir