Bayburtlu Zihni Kimdir? Edebi Kişiliği ve Önemli Eserleri

Ana Başlıklar;
Bayburtlu Zihni Kimdir?
Hem Divan hem de Halk şiiri türündeki yapıtlarıyla tanınmıştır. Asıl adı Mehmed Emin‘dir. Zihni, onun takma adıdır ve Bayburt’ta doğduğu için Bayburtlu Zihni olarak anılmıştır. Trabzon ve Erzurum medreselerinde eğitim gördükten sonra İstanbul’a gelmiştir. Gördüğü haksızlıkları hicivleriyle ortaya koymuş, bu yüzden de hiçbir memuriyeti uzun süreli olmamıştır. Divan şiirini çok iyi bilen şair, Arapça ve Farsça şiirler yazmıştır. Asıl ününü aşık tarzında, hece ölçüsüyle yazdığı şiirleriyle sağlamıştır. Trabzon yakınlarındaki Olasa (bugün Bahçeyaka) köyünde vefat etmiştir.
Bayburtlu Zihni’nin Edebi Kişiliği
- Halk şairi olmasına rağmen kaside, gazel, tahmis nazım şekillerini sıkça kullanmıştır. Hem hece ölçüsü hem aruz ölçüsü kullanılmıştır. Divan tarzında eserler verse de asıl ününü Halk edebiyatında kazanmıştır.
- “Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş” dizesiyle başlayan şiirini Rusların Bayburt’u işgal etmesi üzerine söylemiştir.
- Koşma ve taşlamalarında başarılıdır.
- Usta bir taşlamacı olan ozan, bu tür eserlerinde yer yer açık saçık ve kaba küfürlere de başvurmuştur.
- Aruz vezniyle olan şiirlerinde dili çok ağırdır. Hatta bazı beyitlerinde Türkçe bir kelime bile yoktur. Hece vezniyle yazmış olduğu koşma ve destanlarında ise dili durudur.
Bayburtlu Zihni’nin Önemli Eserleri
Sergüzeştname : Manzum bir hayat öyküsü niteliği taşır.
Kitab-ı Mikaye-i Garibe : Haksızlığa uğrayan bir delikanlının macerası anlatılır. Düzyazı ağırlıklı yazılmış olsa da; manzum bölümler de içerir.
Bayburtlu Zihni Şiir Örnekleri
Uzun Müddet Haber Yoktur Sılamdan
Uzun müddet haber yoktur sılamdanHer posta geldikçe gönlüm yerinir
Haber yok evlad ü ayal, anamdan
Can postanelere varır sürünür
Kör olsun gurbetin kahrı bitmedi
Gidemem vatana çilem yetmedi
Gül de taksam bülbülümüz ötmedi
Altın kafes olsa viran görünür
Bahar geldi seyran için iline
Herkes sevdiğim takmış koluna
Zihniya gurbetin gider yoluna
Hasretli sîneme hicran sarınır
Ah Elinden Zülfü Kemendim
Ah elinden zülfü kemendim benimMüjgan değdi sinem yaralandı gel
Gün begün artmakta derd ile gamım
Uç verdi yaralar sıralandı gel
Gamdan hisar oldu meskenim yurdum
Tükenmez avazım okunmaz virdim
Üç değil beş değil yüz oldu derdim
Yüklendi gam yükün kiralandı gel
Zihniya yolundur haftada ayda
Sevip ayrılmada ne buldun fayda
Azrail göğsünde canın ne heyde
Gözlerimin akı karalandı gel