Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları

Türkiye’nin Özel Konumu

Bir yerin kıtalara, denizlere, yükselti ve yer şekillerine, komşu ülkelere, geçitlere ve ticaret yollarına göre konumuna özel (göreceli) konum . Göreceli konum; doğal ve beşeri faaliyetlerden oluşmaktadır.

Ülkemiz; Eski Dünya karaları adı da verilen Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur. Asya Kıtası’nın batısında, “Küçük Asya” da denilen Anadolu ile Avrupa Kıtası’nın güneydoğusunda bulunan Trakya ülkemizin topraklarını oluşturur. Bu yönüyle ülkemiz hem Asya hem de Avrupa ülkesidir. 814.578 km²lik (adalarla birlikte) gerçek yüz ölçümü ile ülkemiz, bir bakıma Avrupa ile Asya arasında doğal bir köprü oluşturur.
 

Türkiye’nin Özel Konumunun Sonuçları

• Uluslararası enerji yollarının (boru hatlarının) geçiş noktasında önemli bir kavşak durumundadır.
• İstanbul ve Çanakkale boğazları gibi çok işlek su yollarına sahiptir.
• Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
• Kıyılar ile iç kesimler arasında önemli iklim ve bitki örtüsü farkları oluşmuştur.
• Yeryüzü şekilleri oldukça engebelidir. Dağlar geniş yer kaplar ve genel olarak doğu-batı doğrultusunda
  uzanır. Ortalama yükselti oldukça fazladır (1.132 m).
• Farklı kültürlere komşudur.
• Yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından zengindir.

 
Yükselti ve Yer Şekillerinin Sonucu
Yükselti arttıkça sıcaklık, basınç ve nem miktarı azalır. Belli bir yükseltiye kadar yağışlar artar. Doğu Anadolu’nun iç Anadolu’dan daha fazla yağış alması, sıcaklık ortalamasının daha düşük olması yükseltinin sonucudur. Dağların uzanış yönleri bir yerin iklimini etkiler. iç bölgelerde etrafı dağlarla çevrili çukur yerlere deniz etkileri sokulamaz, bu nedenle az yağış alırlar.

• Dağlar, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde kıyıya paralel, Ege Bölgesi’nde kıyıya dik uzanmaktadır.
• Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım kuzey ve güney kıyı bölgelerimizde zor, Ege Bölgesi’nde kolaydır.
• Deniz etkilerinin iç kesimlere sokulması zordur. Bu nedenle karasal etkiler geniş alanlarda görülür.
• İklim ve bitki çeşidi fazladır.
• Kara ve demiryollarının yapım maliyeti yüksektir.
• Akarsuların enerji potansiyeli yüksektir.
• Dört mevsim koşulları aynı anda yaşanır.

 
Türkiye’nin Alp-Himalaya Orojenezi Üzerinde Yer Almasının Sonuçları

• genç oluşumlu bir ülkedir.
• eğim ve engebesi fazladır.
• ortalama yükseltisi fazladır.
• akarsular denge profillerine ulaşamamışlardır.
• akarsuların hidroelektrik enerji potansiyellerinin fazla olması (özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nde)
• dağların uzanışı doğu-batı yönündedir.
• deprem riski fazladır.
• jeotermal enerji potansiyeli yüksektir.

 
Denize Göre Konumunun Sonucu

• Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir. İstanbul ve Çanakkale boğazları ile Marmara Denizi, Akdeniz ve Karadeniz arasında bağlantı sağlanır. İstanbul ve Çanakkale boğazları, Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin açık denizlere çıkmasını sağlayan deniz yoludur.
• Üç tarafının denizlerle çevrili olması Türkiye’nin ısınma özelliklerini etkiler. Bilindiği gibi karalar daha çabuk ısınır ve soğurken, denizler daha geç ısınır ve soğur. Bu durumun yarattığı en önemli sonuç deniz kıyısında sıcaklık farkı daha az, bu nedenle iklim daha ılımandır. Denizden uzaklaştıkça sıcaklık farkı artar.

 
Üç kıtanın bir birine yaklaştığı yerde bulunmasının Sonucu

• Türkiye, hem Avrupa hem de Asya ülkesidir. Bu kıtalar arasında sosyal, kültürel ve ticari bir köprü durumundadır
• Ulaşım yollarının kavşağında bulunan merkezlerde ticaret ve endüstri gelişmektedir.
• Türkiye’de endüstri kuruluşları daha çok anayollara yakın yerlerde kurulmuştur. Örnek: Bursa, İstanbul, İzmit, Eskişehir gibi…