Mizahi Anlatım Nedir? Özellikleri ve Örnekleri
Ana Başlıklar;
Mizahi Anlatım Nedir?
Toplumun, bireyin eksik yönlerinin merkeze alındığı, eleştirildiği, bu yapılırken de okuyucunun gülmesinin sağlandığı anlatımlardır. Mizahi anlatımda güldürürken düşündürmek amaçlanır.
Mizahi anlatım farklı amaçlarla farklı metinlerde kullanılabilir. Toplumsal gerçeklerin ortaya konmasında, toplumsal ve siyasal bozuklukların dillendirilmesinde, topluma ait bir geleneğin, inanışın eleştirisinde mizahi anlatımdan yararlanılır.
Mizahi anlatımın arka planında çoğu zaman eleştirinin saklı olduğunu söyleyebiliriz. Yazar, eleştirici ve sorgulayıcı bakış açısını; toplumun, kişilerin, olayların eleştirilmesinde kurmaca bir dünya tasarlayarak kullanır. Bu olumsuz yönleri, güldürü öğesiyle birlikte sunar.
Dil, mizahi anlatımla yazılan metinlerde özenli kullanılmayabilir. Bu metinler genellikle geniş bir halk kitlesine hitap ettiği için konuşma üslubuyla yazılır.
Mizahi Anlatımın Özellikleri
- Olayların gülünç, alışılmadık ve çelişkili yönleri yansıtılır.
- Ses, taklit, hareket ve konuşma önemlidir.
- Mizahi unsurları oluşturmada karşılaştırmalar, durumlar, hareketler, kelime ve kelime gruplarından yararlanılabilir.
- Anlatım okuyucuda uyandırılmak istenen etkiye göre şekillenir.
- Mizahi anlatımlarda abartılı anlatım ve gerçek dışı unsurlar ya da gerçeği alaya alma vardır.
- Amaç okuyucuyu düşündürmek ve eğlendirmektir.
- Roman, hikaye, tiyatro, deneme, şiir gibi türlerde kullanılır.
- Dil, şiirsel (sanatsal) işlevde kullanılır.
Mizahi Anlatımda Yararlanılan Güldürü Yöntemleri
Humor: Eğlendirmek, güldürmek ve birine, bir davranışa incitmeden takılmak amacını güden ince alaydır.
İroni: Söylenenin tam tersinin kastedildiği eleştirel nitelik taşıyan ifade biçimidir.
Taşlama: Bir kimsenin kusurlarını, gülünç taraflarını alaylı bir dille ortaya koyan şiirlerdir.
Karilcatür: Bir kişinin bir şeyin ya da bir olayın tuhaf ve gülünç yanlarını meydana koyacak şekilde yapılan resimlerdir.
Karamizah: Komik öğelerin yanı sıra ürkütücü ve korkunç öğelerin de yer verildiği mizah türüdür.
Parodi: Ciddi bir yapıtın bir bölümü veya bütününü alaya alarak, gülünç etki oluşturan bir oyun türüdür.
Mizahi Anlatım Örnekleri
Örnek-1 (Fıkra)
Nasreddin Hoca, bir akşam su çekmek için kuyuya gider. Kuyunun kapağını açınca bir de ne görsün, kuyunun içinde koskoca ay… “Eyvah, ay kuyuya düşmüş hanım, koş çengeli getir, ay kuyuya düşmüş!” diye seslenir. Hanımı koşar, çengeli getirir. Hoca, çengeli kuyuya atar, sallar sallar tutturamaz. Nihayet çengel bir taşa takılır. Hoca kuvvetle çekerken çengel kopar, kendisi de sırt üstü yere düşer. Göğe bakar ki ay gökyüzünde. “Oooh, çok şükür, düştük ama “ay”ı da kuyudan çıkardık!”Örnek-2 (Fıkra)
Zulüm ve haksızlık yapmakla tanınmış vezirlerden biri evinin bahçesini tanzim ediyordu. İçlerinde İncili’nin de bulunduğu saray erkanına: “Şuraya havuz yaptırayım, şuraya gül, şuraya erguvan diktireyim.” diye anlatıp danışıyordu. Derken bir incir ağacını göstererek: “Şu ağacı söktürüp attıracağım!” deyince, İncili çavuş dayanamayıp: “Efendim bu incir ağacını bırakınız dursun, elbette bir gün birinin ocağına dikersiniz!” der.Örnek-3 (Taşlama)
Elin kapısında karavaş olanBurunu sümüklü gözü yaş olan
Bayramdan bayrama bir tıraş olan
Berbere gelir de dükkan beğenmez
İş gelmez elinden gitmez bir kare
Aslında neslinde giymemiş hare
Sandığı gömleksiz duran mekkare
Bedestene gelir kaftan beğenmez
Örnek-4 (Taşlama)
Verdiğin perhize budur gayratımBundan başka uyameyom dohtur bey!
Üç sepet yumurta sabah kahvaltım
Teker teker soyemeyom dohtur bey
İki leğen pilav bir yayıg ayran,
İster yağlı olsun ister yavan,
Yanına keseyong beş kilo sovan,
Yeyong yeyong doyamayong dohtor bey!
