YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Türk Dili ve Edebiyatı

Hikaye Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Hikaye Türleri Nelerdir?

Hikayeler, olay örgüsünün ele alınışı ve aktarılışı bakımından şu şekilde sınıflandırılabilir:
 

Olay Hikayesi (Maupassant Tarzı Hikaye)

Bir olayı serim, düğüm, çözüm planıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir. Olay hikayesinde kahramanlar ve çevrenin tasvirine yer verilir. Bir fikir verilmeye çalışılır; okuyucuda merak ve heyecan uyandırılır. Olayların başlangıcı ve bitişi belirgindir. Bu hikaye türü, Fransız yazar Guy de Maupassant (Guy dö Mopasan) tarafından yaygınlaştırıldığı için “Maupassant Tarzı Hikaye” adıyla da bilinir.

Olay Hikayesinin Özellikleri

  • Maupassant tarzı hikayede asıl olan “olay”dır. Okuyucunun hikayeyi şöyle ya da böyle yorumlamasına pek imkan verilmez. Çünkü hikayedeki olaylar, yazarın belirlediği bir seyir halinde devam eder.
  • Maupassant tarzı hikaye çok belirgin olarak “serim, düğüm ve çözüm” bölümlerinden oluşur.
  • Yazar, hikaye malzemesini, vermek istediği mesaja göre bir seçme işleminden geçirir.
  • Maupassant tarzı hikayeler çok büyük ölçüde olay örgüsü üzerine kurulur. Hikaye bütün gücünü olaydan alır. Okuyucunun merak duygusu sürekli canlı tutulur. Olay örgüsü şaşırtıcı bir sonla biter.
  • Kahramanlar, yazar tarafından özenle seçilmiş insanlardan oluşur. Her kahraman belli bir tip özelliğine sahiptir.
  • Bu tür hikayeler yorumlanmaya pek müsait değildir.
  • Bu hikaye tarzının edebiyatımızdaki en önemli temsilcisi Ömer Seyfettin’dir. Ömer Seyfettin’den sonra Refik Halit Karay, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Reşat Nuri Güntekin ve Sabahattin Ali bu hikaye tarzının önemli örneklerini vermişlerdir.
Olay Hikayesi Örneği - Sabahattin ALİ

Arkadaşım yanına sokularak sordu:
“Senin adın ne oğlum?”
“Ali!”

“Nerelisin?”
“Sivaslıyım!”
“Sazı nereden öğrendin?”
“Ne bileyim? Küçükten beri çalarım.”

“Söylemeyi?”
“Onu da öyle… Sonra bir iki usta âşık yanında gezdim.”
Arkadaşım bana baktı:

“Harikulade bir ses, azizim, yıllarca arasak bulamayız. Ben bu oğlanın arkasını bırakmam!” dedi. Sonra tekrar ona dönerek yaşını sordu. Yirmi iki imiş. Cebinden defterini çıkararak bir şeyler not etti ve delikanlının adresini almak istedi. Çocuk evvela şaşırdı. Verecek bir adresi yoktu. Bugün burada, yarın orda amelelik yapıyordu. “Beyşehir yolunda Sivaslı Ali desen olmaz mı?” diye soruyordu. Nihayet Konya’da, gelip gittikçe uğradığı bir hanın ismini söyledi. Dostum onları da kaydetti. Bu sırada, epeyden beri yanımızda durup bizimle saz dinleyen şoför: “Beyler, otomobil hazır!” dedi.

Durum (Kesit) Hikayesi (Çehov Tarzı Hikaye)

Bir olayı değil günlük yaşamın herhangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir. Durum hikayelerinde serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz. Belli bir sonucu da yoktur. Merak ve heyecandan çok duygu ve hayallere yer verilir; fikre önem verilmez. Okuyucuyu bir durum veya ruh hali içinde yaşatmak amacı vardır. Olayların ve durumların akışı okuyucunun hayal gücüne bırakılır.
Bu tarzın dünya edebiyatında ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov olduğu için bu tür hikayelere “Çehov Tarzı Hikaye” de denir.

Durum Hikayesinin Özellikleri

  • Çehov tarzı hikayede asıl olan “olay” değil, kişinin ruh hali ve duygularıdır.
  • Hikaye sona erdiği zaman her şey bitmiş değildir.
  • Kişiler tamamıyla tanıtılmadığı, olaylarda kesinlik hakim olmadığı için okuyucunun hayal dünyası devamlı hareket halindedir ve kendine göre yorumlar yapmaya uygundur. Konuyu sezmek büyük ölçüde okuyucuya bırakılmıştır.
  • Çehov tarzı hikayede metin herhangi bir girişe gerek görülmeden doğrudan olay örgüsü ile başlar. Hikayelerde olaylar, insanlar ve hayat doğaldır. Olay örgüsünün önemi azaltılmıştır. Büyük olaylardan, çarpıcı ve şaşırtıcı gelişmelerden kaçınılır. Hikaye, gücünü olaydan almaz. Bu nedenle Çehov tarzı için daha çok durum hikayesi veya kesit hikayesi sözü kullanılır.
  • Çehov tarzı hikayelerin kahramanları her zaman çevremizde rastladığımız insanlardır. Mekan üzerinde fazla durulmaz, mekanlar ana hatlarıyla belirtilip geçilir.
  • Durum hikayeciliğinin edebiyatımızdaki en güçlü temsilcisi Sait Faik Abasıyanık’tır. Ayrıca Memduh Şevket Esendal ve Tarık Buğra yazdıkları durum hikayeleriyle bu türün güzel örneklerini vermişlerdir.
  • Durum Hikayesi Örneği - Memduh Şevket ESENDAL

    Ağustos. Cuma günü. Sicil Müdürü Cavit Bey, yemekten sonra minderin üstüne uzanmış, uyumak istiyor. Ama karasinekler rahat bırakmıyorlar. Köylülerin, duvar diplerine uzanıp, yüzlerine birer mendil örterek mışıl mışıl uyudukları gözünün önüne geldi. İmrendi. Uzandı. Sandalye üzerinde durak ceketinin cebinden beyaz keten mendilini alıp yüzüne örttü, sıkıntılı olmasına aldırmayarak uyku gelecek diye bekledi. Bu arada da ilkin çocuklarının mektep taksitleri için gönderdiği paranın makbuzunu nereye koyduğunu düşündü. Sonra, karısının “para yetiştiremiyorum” diye sızlanmasını hatırladı. “Ben burada aç duracak değilim ya!” dedi. Maaşlara zam yapılacak diyorlardı. Müsteşarın kendisini sevdiğini düşünüp sevindi. Yanlışlıkla işten el çektirilen bir memuru Cavit Bey’in sözü ile Müsteşar hemen eski işine göndermişti. Ya böyle olmayıp da Müsteşar dayatsaydı. Bu zavallı adam sefil olurdu.

    Sonra onun han köşelerinde nasıl sürüneceğini, nasıl borçlanacağını, kılığının nasıl bozulacağını, tıraşının nasıl uzayacağını birer birer gözünün önüne getirdi.

    Modern Hikaye (Ben Merkezli Hikaye)

    Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve birtakım olağanüstülüklerle gösteren hikayelerdir.

    Hikayede bir tür olarak 1920’lerde ilk defa Batı’da görülen bu anlayışın en güçlü temsilcisi Franz Kafka’dır. Bu türün bizdeki ilk temsilcisi Haldun Taner’dir.

    Modern hikayede genellikle büyük şehirlerdeki yozlaşmış tipler, sosyal ve toplumsal bozukluklar felsefi bir yaklaşımla, ince bir yergi ve yer yer alay katılarak irdelenir, göz önüne serilir. Anlatıcı olay ve durumları olduğu gibi değil, kendi algıladığı şekilde aktarır.
     
    » Önerilen: Hikaye Nedir?
    » Önerilen Hikaye Türünün Tarihsel Gelişimi

    İlgili Makaleler

    4 Yorum

    1. Bence gayet güzel bir site ve içerisindeki bilgiler güzel özetlenmiş. Ödevim için gerekliydi,teşekkür ederim.

    Bir yanıt yazın

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir