Pençik Sistemi Nedir? Özellikleri ve Kuralları

Pençik Sistemi Nedir?

Farsça kökenli olan bu kelime sözlükte 5/1 (beşte bir) anlamına gelmektedir. İslam hukukunda Humus kelimesiyle benzerlik gösterir.

Savaşlarda ganimet olarak elde edilen mallardan 5/1’lik kısmı devlet hazinesine ayrılmasına Humus denilirdi. Osmanlı Devleti’nde Pençik Sistemi ise savaşlarda esir alınan erkeklerin 5/1’lik kısmının devlete asker olarak yetiştirilmesidir. Osmanlıda ilk zamanlarda kısa süreli savaş ve kuşatmalar bu sistemle asker ihtiyacını karşılıyordu. Zamanla sınırların büyümesi ve uzun soluklu kuşatmaların olmasıyla bu askerler çok fazla dayanamıyor ve ülkelerine kaçıyorlardı. Bu sistem zamanla düzeltilerek devşirme sistemine dönüştürülmüştür. Temelde Pençik ve Devşirme Sistemi benzerlik gösterir. Aralarındaki tek fark askerlik sürelerinin farklılığıdır.
 

Pençik Sistemi İlk Defa Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Osmanlılarda pençikin ilk defa nasık ortya çıktığı hakkında farklı görüşler söz konusudur. Daha çok kabul gören rivayete göre bu sistem, 1361’de Edirne’nin fethinden sonra ulemadan Karamanlı Kara Rüstem’in tavsiyesi, Kazasker Çandarlı Kara Halil’in uygun bulması ve I. Murad’ın onayıyla devreye sokulmuştur. Dolayısıyla pençik sistemini ilk uygulayan padişah I. Murad’tır.