YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Türk Dili ve Edebiyatı

Öğretici Metinler Nelerdir | Öğretici Metin Örnekleri

Öğretici Metin Nedir?

Öğretici metinler, bir olayı, kavramı veya nesneyi açıklamak, anlatmak veya bildirmek amacıyla yazılan metinlerdir. Öğretici metinlerde amaç, okura bilgi vermek, haber vermek, okuru ikna etmek veya bir konuyu açıklamaktır. Öğretici metinler şu şekilde sıralanabilir:

 

Öğretici Metinlerin Özellikleri

  • Bir şeyleri öğretmek amaçlandığından, öğretici metinlerde üslup, sanatsal metinlerde olduğu gibi öne çıkmaz. Bir başka deyişle, öğretici metinlerde üslup yapma kaygısı yoktur.
  • Öğretici metinler, kaynağını kurmacadan değil, gerçek dünyadan alır.
  • Çoğunlukla ders kitaplarında, ansiklopedilerde, gazete ve dergilerde kullanılır.
  • Öğretici metinlerde, bilimsel konular da güncel konular da işlenebilir.
  • Öğretici metinlerde dil, göndergesel işlevde kullanıldığından varlık ve eşyalar nesnel olarak ifade edilir.
  • Öğretici metinler yazıldıkları dönemin dil ve anlatım özelliklerini yansıtır.
  • Sözcükler genellikle gerçek (ilk) anlamlarında kullanılır.
  • Öğretici metinlerde terimlere, kavram ve gözlemlere önemli ölçüde yer verilir.
  • Söz sanatlarına ve sözcüklerin mecaz anlamlarına yer verilmez.
  • Öğretici metinlerde anlatıcı, sanatsal metinlerde olduğu gibi kurmaca değil gerçek kişidir.
  • Öğretici metinlerde anlatımın akıcı, yalın, açık ve tutarlı olması gerekir.

 

Öğretici Metinler ve Zihniyet

  • Öğretici bir metnin dili, yapısı ve konusundan hareket ederek hangi dönemde yazıldığını tahmin edebiliriz.
  • Metinler yazıldığı dönemin zihniyetini yansıtır. Bu durum öğretici metinlerde daha belirgindir; çünkü öğretici metinler ortaya çıktıkları dönemin sosyal, kültürel, ekonomik, siyasal vb. ortamını en çok konu edinen metinlerdir.

 

Öğretici Metinlerde Yapı (Plan)

  • Öğretici metinler, edebi metinlerde olduğu gibi bir plan çerçevesinde oluşturulur.
  • Metinler giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
  • Bir öğretici metin haber ve bilgi verme, ikna etme, kanıları değiştirme, uyarma, düşündürme, yönlendirme, tanıtma gibi amaçlarla yazılır.
  • Metnin uzunluğu, hedef kitleye metnin türüne, sözlü mü yazılı mı olacağına göre değişir.
  • Öğretici metinlerde gerçeklik olduğu gibi verildiği için kişi, zaman, mekan ve olayda değişiklik yapılamaz.

 

Öğretici Metinlerde Ana Düşünce

  • Ana düşünce, metinlerde verilmek istenen mesajdır, yani metnin yazılış amacıdır.
  • Öğretici metinlerde ana düşünce, bir cümle olarak metinde doğrudan da yer alabilir, metnin tamamından da çıkarılabilir.
  • Bir konuda, birden fazla öğretici metin yazılabilir.

 

Öğretici Metinlerde Anlam

  • Öğretici metinler, herkese tek bir iletiyi verir. Yani, anlam tektir, sanatsal metinlerde olduğu gibi çok anlamlı bir anlatım yoktur.
  • Öğretici bir metinde, birbiriyle çelişen düşüncelere yer verilmez.
  • İletinin herkesçe anlaşılabilmesi için öğretici metinlerde açık ve yalın bir dil kullanılır. Bununla birlikte metnin iletisinin tam olarak kavranması alıcının birikimine bağlıdır.

 
» Önerilen: Yazılı Anlatım Türleri
» Önerilen: Metinlerin Sınıflandırılması

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir