Zamanın Taksimi Konu Anlatımı
Ana Başlıklar;
Zamanın Taksimi Konu Anlatımı
İnsanlar toplu halde yaşamaya başladıklarından itibaren içinde bulundukları zamanı belirlemek amacı ile arayış içine girmişlerdir. Geçmişten günümüze kadar insanların yaşamlarını zaman ölçüsüne göre düzenledikleri, günlük yaşamlarını kolaylaştırmak için de zamanı bölümlere ayırdıkları ileri sürülmüştür. Bu bölümlerin adlandırılması ve süresi süresi toplumlara göre değişiklik göstermiştir.
Zaman, soyut bir kavram olmakla birlikte insanlar, zamanı gün, ay, yıl gibi belirli periyotlara bölerek yaşamlarını belli bir düzen içinde sürdürmeye çalışmışlardır. Sümerler, Mısırlılar, İbraniler, Yunanlar, Romalılar, Mayalar, Aztekler, Çinliler, Hintliler, Türkler ve Araplar gibi farklı topluluklar ve milletler değişik takvimler kullanmışlardır. Toplumlar, kendilerine özgü takvimlerini oluştururlarken kendileri için çok önemli saydıkları, yaşamlarını etkileyen olayları takvimlerine başlangıç olarak kabul etmişlerdir.
1. Yüzyılların (Asır) Hesaplanması
Güneş yılı esasına göre hazırlanan takvimlerde her yüzyıl, asır şeklinde ifade edilir. Bir olayın yer aldığı yüzyıl verilirken o olayın yaşandığı yüzyıl söylenir. Sona eren yüzyıl söylenmez. Örneğin Cumhuriyetin İlanı 1923’tür ve 1923 yılı XX. yüzyıldadır. Buradaki mantık 19 tane yüzyılın bittiği ve XX. yüzyıla ait yılların başladığı şeklindedir.
Bir tarihin hangi yüzyıla ait olduğunu tespit etmek için verilen tarihteki son iki rakam kapatılır, geri kalan sayıya bir eklenir. Örnek: 1453 tarihinin hangi yüzyıla ait olduğunu bulmak için 1453’ün son iki rakamı olan 53’ün üzeri kapatılır geriye kalan 14’e 1 eklenir. Böylece 15 bulunur. Dolayısıyla 1453, XV. yüzyıldadır.
2. Takvimlerin Ortaya Çıkışı
Ay Yılı: Ay’ın Dünya etrafında 12 defa dönmesi ile meydana gelir. Bir ay yılı 354 gündür.
Güneş Yılı: Dünya’nın Güneş etrafında bir kez dönmesi ile meydana gelir. Bir güneş yılı 365 gün 6 saattir.
Tarihte ilk takvim, Sümerler tarafından ay yılı esasına göre hazırlanmıştır. Güneş yılı esasına göre hazırlanan ilk takvim ise Mısırlılara aittir. Tarih boyunca Sümerler, Mısırlılar, Romalılar, Yunanlılar vb. çeşitli takvimler oluşturmuş ve kendileri için önemli günleri takvimin başlangıcı yapmışlardır. Örneğin; Yunanlılar ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı MÖ 776’yı, İbraniler MÖ 3761’deki Yaradılış (Tekvin) yılını, Hristiyanlar Hz. İsa’nın doğumu olan sıfırı, Müslümanlar MS 622 tarihli Hicret’i, takvimlerine başlangıç olarak esas almışlardır. Türkler de tarih boyunca göçler, inanç, ekonomi vb. nedenlerle çeşitli takvimler kullanmışlardır.
3. Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Takvimler
12 Hayvanlı Türk Takvimi
Güneş yılı esasına göre hazırlanmış Köktürkler, Uygurlar, Çinliler ve Tibetliler tarafından kullanılmıştır. Yıllar 12 farklı hayvan ismi ile belirtilmiş aylar ise sayılarla gösterilmiştir. Bir yılın 365 gün 5 saat olarak hesaplandığı bu takvim, Türklerin astronomi bilimi ile uğraştıklarının bir göstergesidir.
Hicri Takvim
Ay yılı esasına göre hazırlanan bu takvim ilk kez Hz. Ömer zamanında oluşturulmuş, bir yıl 354 gün olarak hesaplanmış ve başlangıcı “Hicret” kabul edilmiştir. Türkler, İslamiyet’e geçtikten sonra bu takvimi kullanmışlardır. Türklerin bu takvimi kullanmaları, dinî esaslara göre toplumsal hayatı düzenlediklerini ortaya koymaktadır.
Celali Takvim
Güneş yılı esasına göre hazırlanan Celali takvimi, şair ve aynı zamanda astronom Ömer Hayyam başkanlığındaki bir heyet tarafından, Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah’ın isteği ile hazırlanmıştır. Takvimin başlangıç tarihi 1079, yılbaşı 21 Mart olarak kabul edilmiş, bir yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmış, Selçuklulardan başka Babür Devleti tarafından da kullanılmıştır.
Rumi Takvim
Güneş yılı esasına göre hazırlanmıştır. Malî işlerdeki karışıklıkları gidermek amacıyla Osmanlı Devleti tarafından 1677 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. 1839 tarihinden itibaren Osmanlı’da tüm resmî işlerde Rumî takvim esas alınmış, bir yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmış, Hicrî takvim ile beraber 1926’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Miladi Takvim
Gregoryen takvimi olarak da adlandırılan bu takvim, güneş yılı esasına göre hazırlanmış, bir yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmış, 1 Ocak 1926 yılı itibariyle Türkiye’de tüm resmî işlerde kullanılmaya başlanmıştır.
